Wet Bescherming Erfgenamen tegen Schulden

De erfgenaam, die een erfenis heeft aanvaard, is aansprakelijk voor schulden van de nalatenschap. Is de nalatenschap onvoldoende om de schulden te betalen, dan moet hij de schulden uit zijn privévermogen betalen.[1] Dit is te voorkomen door de erfenis beneficiair te aanvaarden. In dat geval is de erfgenaam niet gehouden om de schuld ten laste van zijn privévermogen te voldoen. Het komt niet zelden voor dat schulden pas na verloop van tijd aan het licht komen. Is de erfgenaam dan ook aansprakelijk met zijn privévermogen?

De uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland van 5 juli 2018 is een mooi praktijkvoorbeeld omdat daar meerdere aspecten van het erfrecht die hier mee te maken hebben uitgelicht worden.[2]

In dit geval werden de erfgenamen ontheven van hun verplichting om de nalatenschapsschulden ten laste van hun eigen vermogen te voldoen ofschoon zij de erfenis wel zuiver hadden aanvaard.

Allereerst wordt stil gestaan bij de vraag of de erfgenamen de erfenis wel aanvaard hadden. Zij hadden geen schriftelijke verklaring hierover afgelegd en de nalatenschap ook niet verworpen. Maar omdat zij na het overlijden betalingsregelingen hadden getroffen voor de kosten van de uitvaart, post hadden meegenomen en de vervuilde en verwaarloosde woning hadden ontruimd hebben zij zich gedragen als zuiver aanvaard hebbende erfgenamen, resulterend in zuivere aanvaarding. Een grote waarschuwing dus. Ook wanneer je niet uitdrukkelijk verklaart een erfenis aanvaard te hebben, kan hier toch sprake van zijn indien je je gedraagt als een erfgenaam die zuiver heeft aanvaard.

Gelet op de hierboven omschreven toestand van de woning zal het geen verrassing zijn dat er van een positieve boedel geen sprake was.

Twee jaar na het overlijden van de erflater worden de erfgenamen geconfronteerd met een vonnis uit 2013, waarbij de overledene veroordeeld is om een kleine €20.000,= te betalen. De schuldeiser stelt zich op het standpunt dat de erfgenamen dit nu maar uit hun eigen zak moeten voldoen. En gelijk heeft hij, want dat is het gevolg van het aanvaarden van de erfenis. Gelukkig voor de erfgenamen is hun advocaat op de hoogte van de wetswijziging per 1 september 2016.[3] Volgens deze wet kan aan de kantonrechter verzocht worden om ontheffing van de verplichting een schuld uit eigen vermogen te voldoen. Ook kan op grond van deze wet de kantonrechter verzocht worden om een nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden.

Een beroep hierop moet binnen drie maanden na ontdekking van de schuld worden voldaan. Zo niet, dan ben je te laat. Het enkele feit dat de schuldeiser telefonisch in 2016 aan één van de erfgenamen gemeld had dat er sprake was van een openstaande schuld maakte volgens de kantonrechter nog niet dat de erfgenamen met de schuld bekend verondersteld werden geacht. Nee, daarvoor was het nodig dat de schuldeiser het vonnis aan de erfgenamen toestuurde. En omdat dit pas gebeurde in 2017 waren de erfgenamen nog op tijd met hun verzoek.

Vervolgens moest de kantonrechter oordelen of er sprake was van een onverwachte schuld.[4] Daar was volgens de rechter sprake van. Uit de aan de rechtbank overgelegde stukken bleek namelijk dat de erfgenamen onderzoek hadden gedaan naar het bestaan van schulden en dat zij al jaren geen contact meer hadden met de erflater. Dit maakte dat de kantonrechter tot het oordeel kwam dat de erfgenamen de schuld niet behoorden te kennen.

Uit artikel 4:194a lid 2 slotzin BW volgt dat de kantonrechter de verzochte ontheffing niet verleent, als een erfgenaam zich zodanig heeft gedragen dat de schuldeiser erop mocht vertrouwen dat de erfgenaam de schuld uit zijn overige vermogen voldoet. Maar daar was geen sprake van. De erfgenamen kwamen dus met de schrik vrij.

[1] In BW 4:182² is bepaald dat de schulden van rechtswege overgaan.

[2] ECLI:NL:RBMNE:2018:2815

[3] Wet bescherming erfgenamen tegen schulden, Stb. 2016, 226

[4] Niet alleen van belang is dat de erfgenaam de schuld niet kende, ook moet vast staan dat hij de schuld niet behoorde te kennen.